علاوه بر مهریه، نفقه، ازجمله حقوق مالی زوجه، اجرت المثل ایام زوجیت می باشد، اجرت المثل زوجه شامل حق الزحمه انجام کارهایی است که شرعاً بر عهده زوجه نبوده و عرفاً برای آن کارها اجرت باشد
و زوجه به دستور زوج و با عدم قصد تبرع در طول زندگی مشترک با زوج انجام داده است.
به زبان ساده اینکه زوجین در قبال یکدیگر وظایف قانونی دارند. زن مکلف است که از شوهر تمکین عام و خاص کند. اما یکسری کارها وظیفه شرعی و قانونی زوجه نیست.
اگر چه در عرف جامعه ایرانی زنان مشغول به رسیدگی به فرزندان و امور منزل می شوند. در این راستا زوجه می تواند از زوج (شوهر) مطالبه دستمزد این دست امور را که قانونا بر عهده او نیست را کند.
اگر توافقی بین آنها در خصوص مبلغ آن نباشد، زن می تواند با دادن دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت به طرفیت شوهر تقاضای مطالبه اجرت المثل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری کند. آشپزی، نگهداری از فرزندان، شستن ظروف و لباس ها و… از جمله این کارهاست.
برای مشاوره با وکیل اصفهان کلیک کنید.
مستندات اجرت المثل ایام زندگی مشترک در کدام مواد قانونی آمده است؟
در تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی آمده است چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید. (الحاقی بموجب قانون الحاق یک تبصره به ماده (۳۳۶) قانون مدنی مصوب ۱۳۸۵
همچنین در ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده که در آن آمده است دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می کند.
همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند.
ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است. طلاق درصورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکومٌ به نیز ثبت می شود.
در هرحال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد می تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.
علت و فلسفه وجود و استحقاق زوجه نسبت به اجرت المثل چیست؟
در نظام حقوقی ایران، فلسفه وجود نهاد اجرت المثل ایام زوجیت؛ حمایـت بیشتر از زنانی بوده است که به نـاحق توسـط شوهرانشـان طـلاق داده مـی شـوند و پشـتوانه اقتصادی و عاطفی خویش را از دست میدهند؛
لذا راهکاری اندیشیده شـد کـه از ایـن دسته زنان مطلقه حمایت نماید.
عوامل مهم و شرایط مطالبه اجرت المثل زندگی مشترک چیست؟
1- زوجه (زن) باید ثابت کند که در منزل کارهایی را انجام داده که وظیفه او نبوده است.
2- به دستور شوهر اقدام به این کارها می کرده است.
3- زوجه قصد اینکه کارها را به صورت رایگان انجام داده باشد نداشته است. به تعبیر و اصطلاح حقوقی تبرعی نبوده یعنی رایگان نبوده است.
طبق رویه حاکم برای مطالبه اجرت‌المثل نیز درخواست طلاق نباید از طرف زن باشد واگر هم درخواست طلاق از طرف مرد مطرح میشود نباید علت آن تخلف زن از وظایف همسری و یا سوء اخلاق زن باشد که در این وضعیت اجرت المثل به زن تعلق نمیگیرد.
نکته دیگر آنکه زن کارهایی را که انجام داده باید از ابتدا قصد و نیتش مجانی باشد.
با این اوصاف باید برای دادگاه ثابت شود کارهایی که انجام شده توسط زوجه مجانی نبوده است، در صورت اثبات این امر در اینجا مستحق دریافت اجرت المثل می باشد.
نحوه مطالبه اجرت المثل چگونه است؟ ((مراحل مطالبه اجرت المثل ایام زندگی مشترک))
بدیهی است که باید دعوی مطالبه اجرت المثل از سوی زوجه اقامه شود. زوجه می تواند شخصاً دادخواست بدهد و می تواند به وکیل دادگستری جهت اقدام وکالت بدهد.
بعد از ثبت دادخواست و ارجاع موضوع به شعبه مربوطه دادگاه تاریخ و روز را مشخص می نماید و اگر زوجین در مورد مبلغ اجرت المثل به توافق نرسیدند حسب امر موضوع به کارشناس ارجاع می شود و کارشناس با توجه به اوضاع و احوال و سنوات زندگی و سایر شرایط رای خود را در قالب نظریه کارشناسی به دادگاه ارسال می کند
و طرفین بعد از رویت نظر کارشناس اگر اعتراض داشته باشد ظرف یک هفته باید اعلام نمایند.
در غیر این صورت دادگاه با توجه به نظر کارشناسی رای صادر می نماید که در صورت اعتراض نکردن به نظر کارشناس رای دادگاه قطعی و لازم الاجرا میشود.
نمونه ای از دادخواست مطالبه اجرت المثل را ذیلاً برای آشنایی شما همراهان آورده ایم”
نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل:
خواهان: (زوجه)
خوانده: (زوج)
وکیل:…
تعیین خواسته و بهای آن: صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اجرت المثل کارهای انجام شده در طول زندگی مشترک با جلب نظر کارشناس علی الحساب مقوم بر 5,100,000 تومان و بدوا صدور حکم بر اعسار از پرداخت هزینه دادرسی
دلایل و منضمات:
کپی مصدق شناسنامه – کپی مصدق عقدنامه – ارجاع به کارشناسی – عنداللزوم شهادت شهود
متن دادخواست:
با سلام
احتراماً اینجانب به تاریخ… به موجب سند ازدواج شماره… تنظیمی دردفتر ازدواج شماره8 تهران که به پیوست تقدیم میشود به عقد رسمی و دائم خوانده محترم درآمده ام.
از بدو زندگی مشترک به خواسته خوانده کلیه امور منزل زندگی مشترک بر عهده اینجانب بوده و از باب انجام آن ها تا به حال وجهی دریافت نکرده ام.
لذا با تقدیم این دادخواست و با عنایت به مراتب فوق مستندا به تبصره الحاقی ماده 336 قانون مدنی و 198 و 519 قانون آیین دادرسی مدنی صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اجرت المثل کارهای انجام شده به مدت………… سال با جلب نظر کارشناس و با احتساب کلیه خسارات دادرسی مورد استدعاست.
با وکیل خوب خانواده در اصفهان همراه باشید.
رای بدوی
در خصوص دعوی خواهان خانم م. د. فرزند ه. به طرفیت آقای ح.ص. فرزند الف. با وکالت آقای ع. به خواسته الزام خوانده به پرداخت اجرت المثل ایام زندگی مشترک با عنایت به
دادخواست تقدیمی و فتوکپی مصدق سند نکاحیه و شناسنامه با این توضیح که در طول زندگی مشترک در منزل شوهرش کارهایی را که جزو وظایف خاص زناشویی وی نبوده و شرعاً و قانوناً بر عهده اش نبوده به دستور زوج انجام داده به قصد دریافت اجرت انجام داده است.
حال مطالبه اجرت المثل این خدمات را دارد خوانده با حضور در جلسه دادرسی اظهار نمود که زوجه این کارها را در منزل انجام داده ولی به درخواست وی نبوده است و حال که بین آن ها اختلاف ایجاد شده است اجرت المثل می خواهد.
دادگاه با توجه به محتویات پرونده و اظهارات متداعیین و وکیل خوانده نظر به اینکه هرچند اصل بر عدم تبرع اعمال اشخاص است
لیکن عرف و عادات مسلم جامعه ایران اسلامی دلالت بر مجانی بودن خانه داری زن در منزل شوهر است و کار کردن زن در منزل برای اجرت موجب کسر شان خانوادگی و بعضاً دریافت اجرت برای امور خانه داری زن اهانت به زن محسوب می شود
و زنان از روی علاقه و مهرورزی به شوهر و فرزندان و رعایت آداب جامعه و پاداش اخروی کارها را انجام می دهند از نظر اخلاقی خود را موظف به انجام امور منزل می دانند و در جهت تشدید مبانی خانواده در تحکیم آن،
کارها را تبرعاً انجام می دهند و در صورت اجبار یا اکراه برای کارهای منزلی می توانستند مراتب نارضایتی خود را اعلام و از همان زمان مطالبه اجرت نمایند.
گذشت سال ها از زندگی زناشویی مبین تفاهم زوجین با یکدیگر بوده و آمریت و دستور برای انجام کارها از ناحیه زوج نبوده است، دعوی خواهان مشمول تبصره الحاقی ماده 336 قانون مدنی نیست
و مستنداً به ماده مذکور و ماده 197 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی حکم بر بی حقی خواهان صادر و اعلام می گردد.
رای صادره حضوری و ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران خواهد بود. رئیس شعبه…… دادگاه خانواده تهران
در خصوص تجدیدنظرخواهی خانم م. د. با وکالت ن.ه. به طرفیت آقای ح.ص. نسبت به دادنامه شماره 1886 مورخه……… صادره از شعبه 236 دادگاه خانواده تهران که به موجب آن به لحاظ عدم احراز تحقق شرایط مندرج در تبصره الحاقی به ماده 336 قانون مدنی و عدم اقامه دلیل از سوی تجدیدنظرخواه بر اثبات انجام کار به دستور زوج حکم بر بی حقی تجدیدنظرخواه به خواسته مطالبه اجرت المثل صادر شده است.
با توجه به مندرجات پرونده و لایحه اعتراضی و توضیحات طرفین و مستندات رای و استدلال دادگاه و اینکه در این مرحله از دادرسی نیز دلیلی بر اثبات ادعای انجام کار به دستور زوج اقامه نگردیده است دادنامه تجدید نظرخواسته مطابق قانون و دلایل موجود در پرونده صادر شده و مخالفتی نیز با موازین شرعی ندارد.
لذا با استناد به ماده 358 قانون آیین دادرسی مدنی ضمن رد تجدیدنظرخواهی دادنامه مذکور تایید می شود این رای قطعی است.
رئیس شعبه دادگاه تجدیدنظر استان تهران – مستشار دادگاه
البته لازم به ذکر است حسب استعلامامات و شرایط هر پرونده ممکن است حکم قطعی به نفع زوجه نیز در خصوص استحقاق وی به اجرت المثل صادر گردد.
آیا اجرت المثل هم زنان یکسان است؟
مسلماً پاسخ منفی است و دادگاه پس از تشکیل جلسه دادرسی و استماع اظهارات طرفین در صورت تشخیص استحقاق زوجه، قرار ارجاع امر به کارشناسی جهت برآورد میزان استحقاق زوجه را صادر می کند. کارشناس با توجه به فاکتور های متعدد اجرت المثل زن را تعیین می کند که البته هر کدام از زوجین می توانند نسبت به مبلغ آن اعتراض کند.
تحصیلات زوجه، وضعیت اشتغال، تعداد فرزندان، محل زندگی، امکانات زندگی مشترک، داشتن خادم، نقل مکان کردن های متعدد از جمله معیارهایی است که کارشناس جهت برآور مد نظر قرار می دهد.
نحوه کارشناسی اجرت المثل
بعد از طرح دعوای اجرت المثل ایام زوجیت همانگونه که آمد در اولین جلسه دادگاه و با حضور زوج زن مدعی میشود که کارهای زیادی در منزل شوهر انجام داده و مطالبه وجه می‌نماید و بعد از تشخیص صحت و درستی ادعای زن در دادگاه خانواده و انکار مرد و اثبات ادعای زن موضوع به کارشناسی ارجاع می شود.
کارشناس با توجه به شرایط خاص و موردی پرونده و احراز تمام شرایط موظف است ظرف مدتی معین نظر خود را اعلام نماید و ظرف یک هفته هر یک از زوجین می توانند در صورت عدم پذیرش نظریه اعتراض کنند.
طلاق از طرف مرد و گرفتن اجرت المثل زوجه
با دادن دادخواست طلاق از طرف مرد و عدم رضایت زوجه، رویه دادگاه ها در جلسه دارسی این است که به صرف درخواست زوجه یا وکیل او، به جهت کارشناسی اجرت المثل، قرارکارشناسی اجرت المثل صادر میکنند و ماده 29 قانون حمایت خانواده نیز دقیقا موافق این رویه می باشد.
در ماده مذکور آمده است”
«دادگاه در ضمن رای خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه، و نفقه زوجه، اطفال و حَمل را معین و همچنین اجرت المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و
نحوه پرداخت هزینه های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می کند… ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است.
طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکوم به نیز ثبت می شود …»
آیا نپرداختن اجرت المثل مشمول جلب می شود؟
اگر رای قطعی محکومیت پرداخت اجرت المثل صادر شده باشد و سپس اجراییه صادر شود و ظرف یک ماه از آن تاریخ زوج اقدام به پرداخت یا طرح دادخواست اعسار از پرداخت اجرت المثل نداده باشد به تقاضای زوجه، واحد اجرای احکام دادگاه؛ حکم جلب شوهر (زوج) را صادر می کند.
آیا اعسار و تقسیط (قسط بندی) اجرت المثل پذیرفته می شود؟
اگر شوهر مالی نداشته باشد؛ می تواند به سان تمام محکومیت های مالی با طرح دادخواست تقسیط یا اعسار از پرداخت یکجای اجرت المثل را از دادگاه تقاضا کند و در صورت بودن شرایط اعسار، دادگاه حکم بر تقسیط صادر می کند.
در دعوای مطالبه اجرت المثل یکی از مهمترین سوالاتی که از زن در جلسه دادگاه پرسیده می شود این است که آیا کارهایی که در ایام زوجیت انجام داده به نیت گرفتن اجرت و پول بوده یا نه زیرا در بیان ساده تر اجرت المثل همان حق الزحمه ای است که زن در خانه همسر انجام داده که این کارها جزو وظایف قانونی و شرعی زن نبوده است.
همانگونه که آمد با توجه به قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ که عنوان نموده، دادگاه ضمن رای طلاق باید شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تلکیف جهیزیه، مهریه، نفقه زوجه را معین و همچنین با توجه به تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی اجرت المثل ایام زوجیت را معین و اتخاذ تصمیم نماید.
به عبارتی صدور حکم طلاق مشروط به تعیین تکلیف در مورد حقوق مالی زوجه من جمله اجرت المثل می باشد.
اجرت المثل پس از فوت شوهر:
با توجه به تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی و ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده منعی برای مطالبه اجرت المثل بعد از فوت زوج وجود ندارد زیر اجرت المثل نیز همانند مهریه چون حق مالی می‌باشد بعد از فوت از بین نمی‌رود.
اجرت المثل پس از فوت زن:
همانطور که مهریه را وارث زن بعد از فوت وی می توانند از زوج مطالبه کنند اجرت المثل نیز همانند مهریه از حقوق مالی زن بوده و پدر و مادر وی می تواند به طرفیت از فرزند خود از شوهر تمامی حقوق دختر خود را مطالبه کنند.
رای وحدت رویه اجرت المثل ایام زوجیت
به شماره ۷/۴۱۱۶ مورخ ۲۰/ ۶ / ۱۳۷۶ پرداخت اجرت المثل با توجه به اجرای کار به دستور زوج و اثبات قصد عدم تبرع زوجه است اما آنچه که معمول است چون زندگی زناشویی اغلب با حسن نیت بوده و زوجه امور زندگی زناشویی را بدون قصد مطالبه اجرت المثل و با اختیار خود و با قصد مجانی بودن انجام میدهد اجرت المثل به آن تعلق نمیگیرد.
به هر حال اگر خلاف آن ثابت شود و طرفین شهادت و یا دلایل دیگر داشته باشند.
در این صورت زوجه مستحق اجرت المثل بوده و دادگاه راساً با ارجاع امر به کارشناسی با توجه به طول مدت زناشویی و نوع کارهایی که زوجه خارج از تکلیف شرعی و قانونی خود انجام داده نسبت به تعیین اجرت المثل و پرداخت آن اقدام خواهد کرد.
اجرت المثل زن شاغل
طبق قانون از نظر شرعی زن مالک دارایی و پولی است که در مدت زناشویی و در حین اشتغال به دست می‌آورد و زوج حق مطالبه آن را ندارد و یا اینکه زوجه موظف نیست درآمد خود را در منزل خرج کند و همچنین با توجه به اینکه زن شاغل وقت کمتری برای کارهای منزل می‌گذارد
معمولاً اجرت المثل کمتری برای در نظر گرفته می شود مگر اینکه شاغل بودن زن برای کمک به مخارج زندگی مشترک و به درخواست زوج باشد.
در مجموع باید گفت اگر انجام خدمات منزل وظیفه عرفی زن قلمداد شود، زن بابت انجـام اموری که وظیفه اوست (هر چند وظیفه عرفی و نه شـرعی)، علـی القاعـده نمـیتوانـد مطالبه اجرت نماید.
لذا بر این اساس زن در جامعه امروزی و با لحـاظ عـرف موجـود، مستحق دریافت اجرت المثل نبوده و چون طرفین با علم به این عرف، عقد را مبتنی بـر آن واقع نموده اند، حکم عرف را پذیرفته اند و بایستی ملتزم به اجرای آن باشند.
از طرفی در عرف جاری کشور ما کمتر زنی است که با قصد پول گرفتن کار کنـد و کارهای منزل عمدتاً با قصد تبرع از سوی زن انجام میشود؛
لذا عرف جـاری اقتضا دارد که زن قصد گرفتن اجرت ندارد. معمولاً خانمها بدون اینکه دستوری از جانب شوهر دریافت کنند، خودشـان تبرعا و با قصد انسانی و میل و رغبت به انجام امور منزل میپردازند.
همچنین واقعیات جامعـه امروزی ما با دریافت اجرت المثل کارهای انجام شده زن در منزل شوهر، سازگار به نظر نمی رسد و شایسته نیست که دریافت اجرت از جانب زن بابت کارهـای خانـه او را بـه حد یک خدمتکار در منزل شوهر تنزل بدهد.
( وکیل ملکی اصفهان )
برای دریافت هر گونه مشاوره حضوری و مشاوره تلفنی در خصوص اجرت المثل ایام زوجیت، با وکلای دفتر حقوقی علیرضا نوری در ارتباط باشید. ضمنا می توانید از طریق آیدی alireza.nori.lawyer@ و یا هشتگ #با_ما_وکیل_خود_باشید ما را در اینستاگرام دنبال کنید.
موفق و سربلند باشید.
_____
مطالب مرتبط
_____
نظرات مشتریان
دفتر وکالت علی رضا نوری با اتکا بر عنایات خداوند منان و با تمرکز بر اصولی همچون صداقت، حاکمیت قانون و اخلاق، آگاهی بخشی و امانتداری، در سال 90 در اصفهان شروع به کار نمود.
وکلا این دفتر به منظور ارائه خدمات مطلوب تر و بهتر و با توجه به نیازهای موکلین خود، و اعتقاد به دفاع از حقیقت و پاسداری از حقوق موکلین اقدام به قبول وکالت و ارائه خدمات مینمایند.
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به وکیل ورشکستگی می باشد.
